Ko ‘ene manako ‘i he lesoni Saienisi na’a ne fakalotoa ia ke hoko atu ‘ene ako ‘i muli.

For the English version of this article, click here

Mei he ki’i motu ko Ha’apai ‘i Tonga ki he ‘Univesiti ‘o Otago, ‘oku hoko atu ai ‘e ‘Ana Latu Vakasiuola ‘a ‘ene feinga ako ke a’u ki he’ene taumu’a.

Ko e ta’u ‘aki eni hono 2 ‘a e ako ‘a ‘Ana Latu Vakasiuola ‘i he ‘Univesiti ‘o Otago, ‘i he tafa’aki biochemistry pe fekumi ki he ngaahi kemikale, mo e founga ‘o ‘enau ngaue ‘i he me’a mo’ui hange ko e ‘akau mo e fanga monumanu. Pea ‘oku ne lotolahi ke hoko atu ‘ene ako he mala’e fakafaito’o.

Koe’uhi ko e fakalotolahi ‘a ‘ene tangata’eiki, Dr Vakasiuola, ‘oku ‘i ai ‘ene ‘amanaki ke ngaue ki he faito’o ‘o e ni’ihi ‘oku puke ‘i kanisa.

‘Oku ‘ikai ke sola kia ‘Ana Latu ‘a e mala’e fakafaito’o koe’uhi ko e ngaue ‘a ‘ene tangata’eiki Dr Vakasiuola. ‘Oku molomolo-muiva’e pe ‘a ‘Ana ‘i he’ene tangata’eiki, pea kuo ne fili ke ako biochemistry, pea hange nai ‘oku ngali ofo e ni’ihi ko e ‘uhi ko e mala’e kuo ne fili ke hoko atu ai ‘ene ako.

‘Ana Latu Vakasiuola Interview with PMN Tonga.Photo/PMN Tonga Facebook

‘I hono faka’eke’eke ‘e John Pulu, ko e taha ‘o e kau ngaue PMN Tonga, na’a ne vahevahe ai ‘o fekau’aki mo e mala’e kuo ne fili ke ako kiai.

“Ko e me’a kotoa pe ‘oku tau fai ‘oku ‘iai ‘ene fekau’aki mo e protein ‘i hotau sino. Na’e hanga ‘e he fakakaukau koeni ‘o tohoaki’i ‘eku tokanga. Mahalo pe na’e fiema’u ‘e he’eku tamai keu ako au kiha fa’ahinga toe tafa’aki ange ‘i he mo’uilelei, ka na’e tukutaha ‘eku tokanga ki he biochemistry”

Na’e tatau mo e ha ‘a e fiefia ‘a Vakasiuola ‘i he’ene ma’u ‘a e Te Ngaru Paewhenua Summer Studentship, koe’uhi ke fakaloloto ai ‘a ‘ene ako ki he Biochemistry, tautefito ki he ngaahi kemikale mo’ui ‘oku ngaue ‘i hotau sino.

‘Ana Latu Vakasiuola In Tongan attire holding family member.Photo/Facebook

‘Ikai foki ngata ai ka ‘oku lahi ‘a e ngaahi tafa’aki kehekehe ‘e lava kene vakai’i, hange ko e fekumi ki he faito’o, pea ke toe fakalahi ai ‘a ‘ene ‘ilo ‘i he mala’e koia. ‘Oku ne pehe foki ko e faingamalie eni na’e ‘ikai ke ‘amanaki kiai, pea ‘oku mafana ai hono loto ‘i he fiefia.

“‘I he’eku ako koeni, teu kamata mei he tafa’aki fakatotolo. ‘Oku ou tui ‘oku fu’u mahu’inga, pea ‘oku ‘iai e ‘amanaki ‘e malava ke faito’o ai e ngungu, pea hange ko e kanisa ‘o e ma’ama’a. ‘I he konga kimu’a ‘o e ta’u ni, na’a ku fa’u ai ha’aku essay fekau’aki mo e taha ‘o e ngaahi faito’o.”

‘I he poupou ‘a hono famili, ‘oku loto vekeveke ‘aupito ‘a ‘Ana Vakasiuola ki he feinga ako ‘oku fai. ‘Oku ne faka’amu pe tene hanga ‘o fakalotolahi’i ha fanau Tonga kenau to’o ‘a e mala’e fakafaito’o, pea kenau ‘omai ‘enau ‘ilo ki he faito’o tukufakaholo ‘o tanaki ki he ‘enau ‘ilo mei he mala’e ako fakafaito’o pea ‘e malava ai ke toe lahi ai ‘enau ‘ilo ki he ngaahi fokoutua pea mo e ngaahi faito’o totonu kiai.

“‘I he kaha’u, ko e ha pe faingamalie ‘e ‘ataa mai kiate au, ko e hala ia teu ‘alu ai.”

“Ko ‘eku taumu’a ‘oku kei ‘i he mala’e fakafaito’o pe, ka ‘i he taimi ni ‘oku ou fiema’u keu taafataha pe ki he ngaahi fakatotolo.”

Watch the full interview from PMN Tonga here.